Kościół  jest trzynawową trójprzęsłową bazyliką gotycką z przełomu XIV i XV wieku z fragmentami romańskimi z pierwszego 30-lecia XIII wieku, przebudowaną w stylu późnobarokowym w drugiej połowie XVIII wieku. Długość kościoła, mierzona w nawie głównej od ściany zachodniej zlokalizowanej pod chórem muzycznym do ściany ołtarzowej, wynosi 50 metrów. Szerokość mierzona pomiędzy ścianami północną i południową wynosi 25 metrów. Wejście do świątyni prowadzi przez kruchtę znajdującą się przy południowej nawie. Jest to kwadratowa budowla o ściętych narożnikach, nakryta płaską kopułą z obeliskiem na szczycie. Od południa i wschodu w wejściach znajdują się ogromne kute drzwi. W ścianie zachodniej kruchty - ołtarz. Na narożnej ścianie, po lewej stronie portalu wejściowego, znajduje się brązowa płyta umieszczona na pamiątkę ogłoszenia breve papieskiego 3 listopada 1996 roku, nadające miechowskiemu Sanktuarium miano Bazyliki Mniejszej. Z kruchty do kościoła prowadzi wejście przez barokowy marmurowy portal z 1714 roku. Nawa główna kościoła, wysoka na 25 i długa na 50 metrów, ma kolebkowe sklepienie z lunetami oparte na pojedynczych i podwójnych gurtach, otwarta do naw bocznych arkadami filarowymi. Wzdłuż nawy biegnie piękny profilowany gzyms. Tęcza wyodrębniona opilastrowanymi filarami przyściennymi. Prezbiterium wyraźnie wyróżnione ma podniesioną posadzkę oddzieloną od reszty nawy kamiennym progiem, wieloboczne, zamknięte. Ściany podzielone gzymsem na dwie kondygnacje: w górnej części rozdzielone pilastrami i balkonikami, w dolnej - podział ramowy. 

Pod nią znajduje się wejście do podziemi kościoła zawierających szereg krypt grobowych, w których pochowani są miechowscy zakonnicy. Krypty grobowe łączą się z szeregiem korytarzy prowadzących pod kościołem, a także wychodzącym poza jego obręb. W latach 20-tych ubiegłego wieku, podczas prac remontowych, można było dobrze zachowanym chodnikiem obejść miechowski Rynek. Podziemia były wybudowane dla celów bezpiecznego opuszczenia miasta w razie napadów, jakie miały miejsce w wiekach średnich. Wyjście z podziemi prowadziło do majątku Wielko-Zagórze (obecnie Park Miejski). Drugie wyjście znajdowało się na przedmieściu Janów u podnóża wielkiej skarpy na której stoi kościół i klasztor. W roku 1981, w czasie wykonywania prac przy ogrzewaniu kościoła, wejścia do korytarzy - ze względu bezpieczeństwa - zamurowano, a część podziemi przerobiono na komory grzejne. Nawa główna zakończona jest od zachodu ścianą kamienną, murowaną z ciosów o charakterystycznej romańskiej konstrukcji. Nad niszą, mieszczącą średniowieczny fresk, znajduje się okrągłe romańskie okienko z ozdobą w formie czterolistnego przeźrocza. Ściana ta pochodzi prawdopodobnie z dawnego romańskiego kościoła. Przez całą zachodnią ścianę kościoła przechodzi chód muzyczny oparty na opilastrowanych filarach biegnących linią falistą. Nawy boczne, połączone z nawą główną kolumnadą arkadową, są jednakowej długości. Nawa południowa, ścianę ołtarzową ma wspólną z przedsionkiem dodatkowego wejścia do nawy głównej prowadzącego od strony południowej tak zwanym "babińcem". Jest on kwadratowym pomieszczeniem w południowo-wschodniejczęści kościoła. Wejście do niego z cmentarza kościelnego usytuowane jest we wschodniej ścianie. Wejście z "babińca" do kościoła prowadzi przez marmurowy portal w południowej ścianie nawy głównej. Na wprost wejścia do "babińca", w grubym filarze ściany, znajdują się kręcone schody prowadzące na piętro do dawnego skarbca klasztornego, a obecnie biblioteki. Ołtarz nawy południowej oddzielony jest od kościoła marmurową balustradką z przejściem w środku. Zakończenie nawy stanowi nisza, z której jest wejście na wieże. Nisza ta ma podwyższoną posadzkę. Nawa północna ścianę ołtarzową ma wspólną z przedsionkiem zakrystii. Zakończeniem nawy jest zejście do krużganków znajdujących się w przyziemiu klasztoru. Obok schodów prowadzących w dół do krużganków znajduje się wyjście na chór muzyczny. Obok ołtarza po jego lewej stronie znajduje się przejście do kaplicy św. Antoniego i jednocześnie do przedsionka zakrystii. Zakrystia jest prostokątnym pomieszczeniem w północno-wschodniej części kościoła. Prowadzą do niej dwa wejścia: jedno bezpośrednio z prezbiterium przez marmurowy portal, drugie, z nawy głównej, poprzez portal prowadzący do przedsionka zakrystii. Z przedsionka tego można przejść do nawy północnej, jak również schodami wejść na piętro mieszczące skarbiec kościelny. Schody te prowadzą również do korytarza wiodącego do klasztoru (obecnie przejście zamurowano). Nad przejściem z nawy północnej do przedsionka znajduje się balkonik, z którego generałowie zakonu słuchali mszy. Balkonik ten dawniej połączony był z przejściem łączącym kościół z klasztorem. W XVII wieku proboszcz generalny Maciej Łubieński (1617-1627), dla udogodnienia życia braciom zakonnym, nakazał wybudować przy północnej ścianie kościoła kryty korytarzyk na filarach łączący klasztor z przedsionkiem zakrystii. Obecnie od strony klasztoru korytarz ten jest zamurowany. W północnej ścianie nawy znajduje się wyjście z kościoła do ogrodu plebańskiego. Zakrystia ma bezpośrednie połączenie z sąsiadującym budynkiem - "zamkiem generałów". Przy południowej ścianie kościoła, w jego zachodnim narożniku, stoi czworokątna sześciokondygnacyjna wieża. W dolnej części jest murowana z ciosów kamiennych, w górnej ceglana, z wzorami z zendrówek. Ostatnie piętro domurowano z materiału pochodzącego z kościoła romańskiego. Dawniej wieża pokryta była gotyckim czterospadowym dachem - obecnie posiada, tak charakterystyczny dla miechowskiego kościoła, kulisty hełm. Do wschodniej ściany 50-metrowej wieży domurowana jest potężna przypora we wnętrzu której znajdują się kręcone schodki prowadzące na wieżę. Ściany kościoła wzmocnione są przyporami, które w ścianie północnej połączone arkadami stanowią podstawę dla korytarza wiodącego z klasztoru do kościoła. Kościół nakryty jest dachem na drewnianej konstrukcji pokrytym miedzianą blachą. Na środku dachu, nad nawą główną, zamontowana jest barokowa wieżyczka z sygnaturką. 

Źródło: www.sanktmiechow.kielce.opoka.org.pl

Budynek klasztoru  stanowi potężny czworobok okalający prostokątny wirydarz. Korpus klasztorubezpośrednio przylega do zachodniej ściany kościoła i jest z nim połączony. Południowa część klasztoru posiada dwie kondygnacje, natomiast pozostałe trzy. Najniższa kondygnacja to stylowe gotycko-renesansowe krużganki. Nakryte są one gotyckimi sklepieniami krzyżowo-żebrowymi ze zwornikami w kaształcie tarcz herbowych i wspornikami w kształcie kapiteli toskańskich. W wiryndarzu, bezpośrednio przylegająca do wschodniego krużganka, stoi Kaplica Grobu Chrystusa. Jest ona kwadratową budowlą nakrytą kopulastym sklepieniem z latarnią. Przejście z kwadratu ścian do kopuły sklepienia dokonane jest tu za pomocą narożnych tomp. Zastosowanie tego rozwiązania architektonicznego stanowi o odmiennym charakterze konstrukcji kaplicy (powszechnie stosowane są tzw. pendytywy). Wejście do kaplicy prowadzi z krużganków przez renesansowy portal kamienny obok którego znajduje się kamienna kropielnica z herbem Andrzeja Batorego (1583 - 1599) "Wilcze zęby". Pomiędzy środkiem a zachodnią ścianą kaplicy usytuowany jest właściwy grób Chrystusa. Jest to kamienna kwadratowa budowla wykonana z ciosów pokrytych plastyczną dekoracją. W przedniej części, po lewej stronie, znajduje się niskie wejście do komory grobowej. Kwadratowe wnętrze komory przykryte jest polichromowanym sklepieniem, wzdłuż prawej ściany stoi kamienny zdobiony sarkofag. Górna część grobu jest drewniana, wykonana w stylu barokowym znacznie później (prawdopodobnie w 2 połowie XVIII wieku). Obok, w południowo-zachodniej części kaplicy, znajduje się ołtarz z ciosów kamiennych o dekoracji podobnej jak na grobie. Grób Chrystusa był nieodłącznym elementem kościołów wznoszonych przez Bożogrobców. Miechowski został zbudowany na ziemi przywiezionej z Jerozolimy i tu rozsypanej. Dla podniesienia autentyczności miejsca w zachodniej ścianie kaplicy został wmurowany kamień z grobu Chrystusa w Jerozolimie. Kaplica powstała w czasie przebudowy kościoła i zakonu po pożarze w 1530 roku. Wtedy to, po dobudowaniu do istniejących dwóch trzeciej kondygnacji, okazało się, że stropy nie utrzymają powiększonego obciążenia. Dla wzmocnienia ich wykonano w krużgankach ściany deformujące piękne sklepienia i proporcje korytarzy. Jedynie południowy krużganek (który nie został nadbudowany) pozostał w niezmienionej postaci. W krużgankach umieszczono stacje drogi krzyżowej, której nabożeństwo w miechowskim sanktuarium odprawiane jest w każdy piątek przez cały rok. W ścianach zewnętrznych krużganków zostały wykonane dwa wyjścia: jedno do ogrodu plebańskiego, drugie do ogrodu zachodniego. Obydwa wyjścia zaopatrzone są w okute dwuskrzydłowe drzwi. W południowym krużganku niedaleko wejścia do kościoła znajduje się okno z pięknym gotyckim obramowaniem. W pomieszczeniu bezpośrednio przylegającym do ściany kościoła widać konstrukcję wykonaną z ciosów kamiennych. Na kamieniach romańskiej ściany do dziś zaznaczają się osmalenia z pożarów, którym kościół wielokrotnie ulegał. Piętra klasztoru mieszczą cele zakonne. Po kasacie zakonu w 1819 roku władze carskie odebrały zakonowi budynek i przeznaczyły go na cele świeckie. Były tu urzędy, magazyny, mieszkania, a później nawet sala kinowa i teatralna. Najdłużej cele zakonne służyły za mieszkania. Część południowa (skrzydło klasztoru wychodzące na Plac Kościuszki), do dnia dzisiejszego jest zajmowane przez Sąd i Prokuraturę oraz Wydział Ksiąg Wieczystych. 

Źródło: www.sanktmiechow.kielce.opoka.org.pl

 Zamek Generałów Zakonu jest późnobarokowym budynkiem stykającym się narożnikiem z kościołem. Zbudowany na planie prostokąta, piętrowy z mansardowym dachem i falistą linią ściany szczytowej. Parter od strony zachodniej posiada korytarz, w którym są wejścia do poszczególnych pomieszczeń z krzyżowymi sklepieniami. Portal wejściowy od strony wschodniej oflankowany jest zdwojonymi pilastrami i półkolumnami. Przyczółek wejścia ma linię falistą. Wschodnia ściana budynku podzielona jest parzystymi pilastrami, w polach między nimi umieszczone są okna. Na piętrze znajduje się kilka sal, z których jedna to sala gryfowa z murowanym barokowym kominkiem. Nazwę swą bierze od potężnego barokowego kartusza ze stiukowym godłem Bożogrobców i fundatora klasztoru Jaksy. Kartusz ten w czasach funkcjonowania zakonu Bożogrobców był ozdobą refektarza zakonnego. W budynku znajdują się dwie klatki schodowe, z tym, że południowa łączy się z przekutym przejściem do zakrystii kościoła, natomiast północna prowadzi od wejścia do budynku na piętro. W czascah świetności zakonu zamek stanowił siedzibę proboszczów generalnych generałów zakonu, i stąd jego nazwa. Po kasacie zakonu zamek pełnił przez wiele lat funkcję plebanii. 

Źródło: www.sanktmiechow.kielce.opoka.org.pl

W północno-wschodnim narożniku muru klasztornego, położonym u zbiegu ulic Warszawskiej i Podzamcze, znajduje się przysadzista wieloboczna, o wyraźnie zaznaczonych dwóch piętrach, przykryta dachem namiotowym baszta. Obecnie ma ona znaczenie dekoracyjne. Do czworoboku klasztornego przylega bezpośrednio wchodząće w Plac Kościuszki, południowe otwarte skrzydło klasztoru. Jest to część budynków zakonnych, która po kasacie zakonu została w całości przejęta przez władze carskie i przeznaczona na urzędy. Południowa część tego budynku posiadająca niegdyś zewnętrzne arkady nazywana była "pałacykiem opackim". Obecnie w przebudowanym "pałacyku opackim" mieści się Prokuratura, a w pozostałych budynkach Sąd. W części wyremontowanych podziemi pod budynkiem Sądu, w 1986 roku, urządzone zostało Biuro Wystaw Artystycznych "U Jaksy", w której wystawiają swoje prace wybitni artyści z kraju i zagranicy. 

Źródło: www.sanktmiechow.kielce.opoka.org.pl